اتيسم چيست ؟
آرمان پسري 6 ساله است که از طرف پزشک متخصص اطفال جهت بررسي به روانپزشک اطفال معرفي شده است . والدين اظهار مي کنند که کودک تا سن یک و نیم سالگي از نظر گردن گرفتن ، نشستن و راه رفتن کاملاً طبيعي، ولي شروع تکلم با تأخير بوده است . در حدود ۲سالگي خانواده متوجه پسرفت تکلمي کودک شده اند بطوريکه کلمات قبلي را استفاده نمي کرده و يا نابجا و غلط استفاده مي کرده است . در حال حاضر در برقراري روابط با همسالان مشکل دارد و قادر به دوست يابي نيست . هنگام حضور در مهدکودک بصورتي رفتار ميکند که گویی هيچکس در کلاس حضور ندارد . تماس چشمي محدود است و يا به جایی خيره مي شود . در مقابل رفتار محبت آميز والدين واکنش نشان نمي دهد . در خانه بيشتر در خودش است و به نظر مي رسد در دنياي خيالي خودش سيرمي کند . کلمات و جملات ديگران را بدون درک مفاهيم تکرار ميکند و گاه عبارات شنيده شده فعلي را تکرار مي کند . کمتر از ضمير من استفاده مي کند و خودش را به نام صدا مي کند . مفاهيم و دستورات را درک نمی کند و توجه و تمرکز خيلي کم است، بطوريکه کوچکترين محرک محيطي موجب حواس پرتي در او مي شود . حرکات تکراري دارد، مثلاً مدتها با چرخ ماشين اسباب بازي اش سرگرم مي شود و يا ساعتها کليد برق را روشن و خاموش مي کند و يا با دکمه هاي کنترل تلويزيون بازي مي کند . علاقه خاصي به وسايل مکانيکي دارد مثلاً حرکت پنکه ، ماشين لباسشوئي و يا صداي جاروبرقي توجه او را جلب مي کند . از طرف ديگر به آگهي هاي تبليغاتي علاقه خاص نشان مي دهد و ريتم کلام و آهنگها را بصورت طوطي وار تکرار ميکند . گاهي اوقات دستش را در وضعيت غيرعادي نگه ميدارد و يا مرتب با دست به صورتش ضربه مي زند . مدتها درگير تکان خوردن ، چرخيدن و … مي شود . عادات خاصي دارد مثلاً در خانه از مسير مشخصي حرکت مي کند . با اسباب بازيهايش درست بازي نمي کند . مثلاً با ترتيب معين آنها را در رختخوابش مي چيند، بطوريکه خلاف آن موجب نگران شدن او مي گردد . از طرف ديگر در بررسيهاي آزمايشگاهي ، نوار مغزي و سي تي اسکن مغزي انجام شده مورد خاصي نشان داده نشده است. با توجه به تاريخچه ، ارزيابي روانشناسي و روانپزشکي ، کودک مبتلا به اختلال اتيسم است .
اتيسم چيست ؟
اتيسم نوعي اختلال رشدي است که با رفتارهاي ارتباطي و کلامي غيرطبيعي مشخص مي شود . علائم اين اختلال در سه سال اول زندگي بروز مي کند . علت اصلي اختلال ناشناخته است و در پسران شايعتر از دختران است.
وضعيت اقتصادي ، اجتماعي ، سبک زندگي و تحصيلات والدين نقشي در بروز اتيسم ندارد . اين اختلال بر رشد طبيعي مغز در حيطه تعاملات اجتماعي و مهارتهاي ارتباطي تأثير مي گذارد . کودکان و بزرگسالان مبتلا به اتيسم در ارتباط کلامي و غيرکلامي ، تعاملات اجتماعي و فعاليتهاي مربوط به بازي مشکل دارند . اين اختلال ارتباط با ديگران و دنياي خارج را براي آنان دشوار مي سازد . در بعضي موارد رفتارهاي خودآزارانه و پرخاشگري وجود دارد . در اين افراد حرکات تکراري ( دست زدن ، درجاپريدن، دور خود چرخیدن، سرپنجه راه رفتن ) و يا مقاومت در مقابل تغيير ديده مي شود و ممکن است در حواس بينائي ، شنوائي ، لامسه ، بويايي و چشايي نيز حساسيت هاي غيرمعمول نشان دهند . هسته مرکزي مشکل در اتيسم ، اختلال در ارتباط است .
پنجاه درصد کودکان اتيستيک قادر نيستند از زبان خود به عنوان وسيله اصلي برقراري ارتباط با سايرين استفاده نمايند . عدم بکاربردن ضمير « من » از ويژگيهاي کلامي اين کودکان است . از مسايل ديگر تکلمي تکرار کلمات و جملات اطرافيان است .
* علت اتيسم چيست ؟
اتيسم يک ناتواني طولاني مدت است که منجر به اختلال عملکرد عصبي – رواني در فرد مي شود . گر چه اتيسم عارضه نادري است اما شيوع اتيسم حتي تا ۲۰ مورد در هر ۱۰۰۰۰ تولد زنده مي رسد . اگر چه علت اصلي کاملاً شناخته شده نمي باشد اما در سالهاي اخير تحقيقات و مطالعات زيادي در اين زمينه صورت گرفته است . تحقيقات تأکيد زيادي بر منشاء زيست شناختي و عصب شناختي در مغز دارد . در بسياري از خانواده ها سابقه اتيسم و يا اختلالات مربوط به ان وجود داشته است که مسائل مربوط به ژنتيک و ايمنی شناسي در بحث سبب شناسي را مطرح مي نماید . تابحال ژن خاصي که مربوط به اتيسم باشد شناخته نشده است و پژوهشگران در مورد نقش ژنتيک در علت شناسي اتيسم اختلاف نظر دارند اما عده اي از آنها ترکيب چندين ژن را بعنوان علت اختلال مطرح مي کنند . چندين نظريه درباره اتيسم مطرح شده که هيچ يک به طور دقيق به اثبات نرسیده است .
* علائم اتيسم چيست ؟
بطور معمول افراد مبتلا به اتيسم حداقل نیمی از علائمي را که در زيرعنوان شده است ، نشان ميدهند . اين نشانه ها از خفيف تا شديد متغير هستند . در موقعيتهايي کاملاً متفاوت رفتارهايي که با سن کودک تطابق ندارد مشاهده مي گردد .
اصرار به يکساني داشته و در مقابل تغيير مقاوم هستند .
مشکلات شديد تکلمي دارند .
در بیان نيازها مشکل دارند و بجاي استفاده از کلمات از اشارات و حرکات استفاده ميکنند .
کلمات و جملات ديگران را تکرار مي کنند .
خنده و گريه بي دليل داشته و بدون علت مشخص نگران و مضطرب مي شوند .
قشقرق به پا مي کنند و براي دلائلي که براي ديگران آشکار نيست شديداً پريشان مي شوند .
قادر نيستند با دیگران و همسالان ارتباط برقرار کنند .
دوست ندارند در آغوش گرفته شوند و يا ديگران را در بغل گيرند .
تماس چشمي ندارند يا تماس آنها اندک است .
به روش آموزش معمول پاسخ نمي دهند .
با اسباب بازي درست بازي نمي کنند .
چرخيدن و تاب خوردن را خيلي دوست دارند .
احساس درد کمتر يا بيشتر از حد دارند .
از خطرات نمي ترسند .
پرتحرک يا کم تحرک هستند .
نسبت به اطرافيان واکنش عاطفي نشان نمي دهند .
به صحبتها و يا صداها پاسخ نمي دهند بطوريکه بنظر مي آيد ناشنوا هستند . اگر چه حس شنوايي سالم است.
حافظه قوی در برخی چیزها از خود نشان می دهند مانند مسیرها، چهره ها، آرم ها، اعداد و حروف و …
در برخي از کودکان اتيستيک توانائيهاي خاص وجود دارد مثل خواندن از بدو تکلم، یادگیری چند زبان بدون آموزش، نقاشی های پیشرفته و …
باورهاي غلط درباره اتيسم :
1. کودکان مبتلا به اتيسم هرگز ارتباط چشمي برقرار نمي کنند .
2. کودکان مبتلا به اتیسم همیشه از جمع گریزانند.
3. کودکان مبتلا به اتيسم صحبت نمي کنند .
4. کودکان اتيستيک قادر به نشان دادن محبت خود نيستند .
5. اتيسم يک بيماري رواني است .
6. منظور از پيشرفت اين کودکان يعني اينکه کاملاً شفا يابند .
7. کودکان مبتلا به اتيسم نمي توانند به ديگران لبخند بزنند .
8. کودکان اتيستيک تماس جسمي محبت آميز برقرار نمي کنند .
ما ميدانيم که اين کودکان تحريکات حسي را به گونه اي متفاوت درک مي کنند که موجب اشکال در ابراز محبت و برقراري ارتباط عاطفي در آنها مي گردد . درصورتی که اين کودکان نه تنها مي توانند محبت کنند بلکه اگر آنها را باور کنيم و به آنها احساس امنیت و عشق را انتقال دهیم، قادر به داد و ستد عاطفي هستند .
تعدادي از روشهاي درماني – توانبخشي شامل موارد زير هستند :
• دارو درماني
• رفتار درماني
• گفتار درماني
+ مداخلات رشدی و رفتاری فشرده زودرس:
مدل لوواس
مدل دنور
آموزش والد
+رویکردهای مهارت های اجتماعی
+مداخلات رفتاری و درمان شناختی- رفتاری (CBT )
+ مداخلات مربوط به علائم همراه در اتیسم ( مانند اضطراب، بیش فعالی و …) مانند نوروفیدبک
+مداخلات آموزشی:
TEACCH
رویکرد استفاده از کامپیوتر
دارودرمانی
طب جایگزین ( CAM) مانند موسیقی درمانی، یوگا، ویتامین درمانی
